W pierwszych dniach życia noworodka, jedną z najbardziej problematycznych dla rodziców kwestii pozostaje pielęgnacja kikuta pępowiny. Choć wiele mówi się na ten temat w szkołach rodzenia, a przy wypisie ze szpitala rodzice dostają szczegółowe wytyczne, jak dbać o niezagojony pępek, w praktyce pielęgnacje tej części ciała dziecka niezmiennie wzbudza niepokój. Pępowina łącząca płód z łożyskiem i dostarczająca rozwijającemu się organizmowi tlen i substancje odżywcze, po porodzie przestaje pełnić swoje funkcje. Po ustaniu tętnienia w pępowinie (czyli po około 30 sek. po porodzie) zaciskana jest ona jałowym zaciskiem i odcinana w odległości 2-3 cm od skóry. W ten sposób powstaje kikut pępowiny, który początkowo jest niebiesko-granatowy, a z czasem staje się czarny. W kolejnych dniach po porodzie kikut pępowiny stopniowy wysycha, aż w końcu odpada, odsłaniając wygojony pępek noworodka. Czytaj więcej: Pleśniawki u niemowląt - leczenie, przyczyny, objawy Sucha pielęgnacja kikuta pępowiny Unikanie kontaktu kikuta pępowiny z wodą przyspiesza jego prawidłowe gojenie się i moment jego odpadnięcia. Jednocześnie, zgodnie z podstawowymi zasadami higieny, kikut musi być utrzymywany w czystości. Dlatego jeśli zabrudzi się kałem lub moczem, należy go przemyć czystą wodą z mydłem, a następnie delikatnie osuszyć. W innych przypadkach należy unikać kontaktów z wodą. Czytaj więcej: Ulewanie u noworodka - przyczyny i sposoby na ulewanie pokarmu Standardowe postępowanie z kikutem pępowiny: Przed pielęgnacją niezagojonego kikut pępowiny należy zawsze starannie myć ręce ciepłą wodą z mydłem. Do czasu zagojenia się kikuta należy nalewać mniej wody do wanienki, aby w czasie kąpieli nie zanurzać okolic pępka w wodzie. Niewielkie zamoczenie wynikające np. z rozchlapania wody rączkami dziecka nie jest powodem do zmartwień. Po kąpieli należy delikatnie osuszyć skórę poprzez przykładanie gazika/ręcznika, należy unikać pocierania skóry. Pierścień między skórą a kikutem pępowinowym należy przemywać także w ciągu dnia, 4–5 razy na dobę za pomocą jałowych gazików lub patyczków higienicznych zamoczonych w wodzie. Kikut pępowiny nie powinien być zakrywany pieluszką. Do czasu jego dopadnięcia, brzeg pieluszki należy podwijać, by zapewnić swobodny dostęp powietrza do niezagojonego pępka i by niepotrzebnie go nie pępowinowy powinien odpaść do czwartego tygodnia po porodzie. Zwykle dzieje się to po dwóch tygodniach życia dziecka. Skutkiem tego może być niewielkie krwawienie. Pępek dziecka można zdezynfekować i oczyścić z resztek krwi preparatem na bazie octenidyny. Jeszcze przez tydzień należy wywijać pieluszkę, by minimalizować otarcia wrażliwego miejsca. Czytaj więcej: Choroby pod pieluchą? Jak uniknąć pieluszkowego zapalenia skóry u niemowlaka? Czy dezynfekować kikut pępowiny? Ciągle jeszcze pokutuje przekonanie, że niezagojony pępek należy dezynfekować i wysuszać za pomocą alkoholu etylowego. Wytyczne w tym zakresie zmieniły się już kilka lat temu. Obecnie w warunkach domowych nie zaleca się stosować żadnych środków dezynfekujących, natomiast w warunkach szpitalnych zamiast alkoholu etylowego stosuje się wodne preparaty na bazie octenidyny. Alkohol działa drażniąco na skórę noworodka, piecze, a przede wszystkim wydłuża czas odpadnięcia kikuta. Preparat odkażający stosuje się wówczas, gdy noworodek pozostaje przez dłuższy czas w szpitalu, wówczas aplikuje się go raz na dobę. Ważne jest, by podczas dezynfekcji zwrócić szczególną uwagą na nasadę kikuta, a sam preparat nanieść na całą jego powierzchnię. Nie zaleca się również profilaktycznego stosowania roztworu gencjany lub związków zawierających jod. Czytaj więcej: Dlaczego karmienie piersią jest tak ważne >> Odparzenia pieluszkowe u niemowląt – leczenie i zapobieganie. Kosmetyki pielęgnacyjne Zapalenie pępka W przypadku wystąpienia obrzęku wokół kikuta pępowiny, zaczerwienienia o średnicy przekraczającej 5 mm lub tkliwości okolic pępka należy się niezwłocznie skontaktować z lekarzem. Objawy te mogą świadczyć o zapaleniu pępka. Wówczas najczęściej konieczna jest antybiotykoterapia, a sam stan jest poważny i może prowadzić do groźnych komplikacji, tj. sepsa, martwica mięśni czy zapalenie otrzewnej. Rodzice często zgłaszają się do lekarza z powodu nieprzyjemnego zapachu kikuta lub śluzowatej wydzieliny u nasady kikuta. Objawy te, jeśli nie są nadmiernie nasilone, nie świadczą o stanie chorobowym. Czytaj więcej: Potówki u niemowlaka - co można bezpiecznie stosować na potówki u dziecka?